Pse vitet e fundit ka më pak skena erotike në kinema?

Skenat erotike kanë ekzistuar në kinema për më shumë se një shekull, ndoshta edhe para shekullit të njëzetë. Sigurisht, ka kaluar gjysmë shekulli që kur skenat erotike në film jashtë pornografisë filluan të bëhen më të qarta dhe të drejtpërdrejta, të paktën në filmat e Hollivudit. Në fakt, një valë e tillë filloi në fund të viteve 1960, në të cilën, siç shkroi Guardian, “çdo film që synonte të ishte argëtues për të rritur nuk mund të thuhet se ishte i plotë nëse nuk do të kishte të paktën një skenë seksi”.

Megjithatë, kjo periudhë duket se ka mbaruar. Këtë e tregojnë disa të dhëna dhe ndër të tjera e vuri në dukje Washington Post, sipas së cilës “skenat e seksit tani harrohen ose injorohen ndryshe”, dhe faqja e BBC-së, e cila shkruante: “Ndërsa shoqëria bëhet më e hapur seksualisht, në filma për publikun e gjerë ka gjithnjë e më pak skena seksi”.

Para se të shpjegojmë se pse kemi një gjendje të tillë, ja një histori e shkurtër e seksit në kinema, e cila para së gjithash, nuk dihet se kur ka filluar. Kjo për faktin se shumë filma të shekullit të njëzetë kanë humbur dhe sepse është e vështirë të thuhet se cila skenë, në cilin film, mund të konsiderohet në të gjitha qëllimet një skenë seksi.

Megjithatë, në një mënyrë shumë të përgjithshme, mund të thuhet se ndërsa po zbulonte gjuhën e vet dhe gramatikën e vet, kinemasë iu desh mjaft kohë për të kuptuar se – edhe pa shfaqur në mënyrë eksplicite skena seksi – mund të aludohej njëri me tjetrin me shikime, dialogë, imazhe, momente e montazhe.

Vende dhe kultura të ndryshme u hapën ndaj skenave erotike në kinema, në një mënyrë të ndryshme, jo gjithmonë lineare. Në Hollywood, për shembull, vitet 1920 të karakterizuara nga një hapje e madhe ndaj një lloji të caktuar skene, pasuan disa dekada shumë më represive, në të cilat disa gjëra ishin të ndaluara për t’i treguar ato dhe gjithashtu mjaft e vështirë për t’u aluduar për to. Kjo ndodhi sepse nga viti 1932 deri në vitet 1950 ishte në fuqi i ashtuquajturi kod “Hays”, një grup udhëzimesh shumë strikte të cilat, ndër të tjera,   kishte referenca për seksin shumë më pak të qarta dhe të shpeshta.

Në filmin e vitit 1934 “It Happened One Night”, Clark Gable dhe Claudette Colbert e gjejnë veten duke fjetur së bashku, edhe pse ata nuk janë të martuar ose në një lidhje. Meqenëse kodi ndalonte shfaqjen e tyre edhe në të njëjtin shtrat dhe këshillonte që të mos i linin të qëndronin në të njëjtën dhomë, personazhi i Gable duhej të ikte me ndërtimin e “mureve” me një batanije për të ndarë dhomën në dysh.

Fakti është se, siç shkruante BBC, “deri në fillim të viteve 1960 në kinemanë e madhe amerikane, lakuriqësia e mirëfilltë ose skenat e seksit siç i njohim ne thjesht nuk ekzistonin” dhe deri atëherë seksi në filmat e Hollivudit ishte “i fshehur ose i nënkuptuar”. Pastaj ishte revolucioni seksual, madje edhe në kinema. Dhe tashmë nga fillimi i viteve shtatëdhjetë, ndryshimi ishte i qartë: “Tangoja e fundit në Paris”, të themi, është e vitit 1972.

Kjo u pasua në vitet 1970, 1980 dhe 1990 nga filma të tillë si Hot Thrill, Fatal Attraction, Basic Instinct, në të cilët seksi ishte një pjesë e shkëlqyer e komplotit. Por ka pasur edhe disa filma të tjerë – dramë, aksion, fantashkencë, por edhe komedi – që treguan në mënyrën e tyre, skena seksi dhe të cilat, siç shkruante Washington Post, “ishin vendimtare për gjeneratën e regjisorëve që po formohej në ato vite”.

Më pas, nga viti 2000, por ndoshta edhe më shumë nga viti 2010, gjërat duket se kanë ndryshuar. Përveç një sërë shkrimesh dhe ndjesish nga ekspertë, këtë e thonë edhe disa të dhëna. Për shembull, ato të mbledhura në 2019 nga Kate Hagen duke u nisur nga informacioni për çdo film të ofruar nga faqja e thelluar dhe e besueshme e IMDb. Hagen përcaktoi se nga afro 150,000 filma të realizuar midis 2010 dhe 2019, vetëm 1.21 për qind kishin të paktën një skenë seksi. Duke analizuar periudhat e mëparshme, ai gjithashtu theksoi se kjo ishte “përqindja më e ulët që nga vitet gjashtëdhjetë e tutje”, një rënie e qartë në krahasim me vitet nëntëdhjetë, gjatë së cilës përqindja kishte qenë 1.79 për qind.

Të dhënat e këtij lloji tregojnë padyshim vetëm një pjesë të historisë, sepse nuk marrin parasysh nuancat dhe një sërë veçorish dhe të papriturash të tjera. Një mënyrë tjetër për ta thënë është kjo: përpara “Eternals” (i cili nuk është gjithsesi veçanërisht i lirë) seksi praktikisht mungonte në njëzet e pesë filmat e parë të “Marvel Cinematic Universe”, i pari prej të cilëve doli në 2008. Dhe shpesh mungon edhe në filma të mrekullueshëm aksion, thriller dhe komedi romantike në të cilat ndoshta do të kishte qenë nëse ata filma do të kishin dalë para vitit 2000.

Seksi – sigurisht – nuk është zhdukur plotësisht. Siç kujton BBC, në muzikalin e fundit “Annette”, me Adam Driver dhe Marion Cotillard, ka një moment dhe në Titane, fitues i Palmës së Artë në Kanë, ka një skenë seksi me një makinë. Por këta filma, si dhe shumë të tjerë që në njëzet vitet e fundit janë bërë të njohur dhe të përfolur për skenat e tyre seksuale, shpesh janë filma festivalesh dhe filma të veçantë në mënyrën e tyre, jo filmat më të shikuar të vitit të tyre.

Fakti është se për pjesën tjetër, në kinemanë e një lloji tjetër – atë filmat e të cilit synojnë të jenë më të shikuarat ndonjëherë, ai që shpesh identifikohet si kinemaja e Hollivudit – përveç tre “Fifty Shades” nuk ka pasur shumë.

Një shpjegim i ngjashëm është ai i atyre që e konsiderojnë të tanishmen një periudhë lirie të dukshme, në të cilën seksualiteti dhe shkelja duket se ekzistojnë, por në realitet nuk janë. Kjo është teoria e regjisorit holandez, Paul Verhoeven, i cili i intervistuar disa muaj më parë nga Variety tha: “Ka një tendencë të përgjithshme për puritanizëm”.

Një tjetër hipotezë ka të bëjë me internetin dhe faktin objektiv se për disa vite pornografia – çdo lloj pornografie – ka qenë shumë e lehtë për t’u aksesuar.

Hipoteza sipas së cilës në kinema ka më pak seks sepse ka nja dy dekada më shumë seks në televizion është e ngjashme, por me një “fajtor” tjetër. Së pari në televizionin satelitor dhe me pagesë, në disa nga seritë e tyre televizive mjaft të qarta, të afta për të zënë atë segment të caktuar. Pastaj edhe në shërbimet streaming, të cilat mund të përballojnë shumë më pak filtra sesa kanalet tradicionale televizive. Sipas Helen Leëis, shkrimtare dhe eksperte e intervistuar nga BBC, “gjithçka filloi me kanalin kabllor HBO, i cili ishte në gjendje të përballonte t’u thoshte shikuesve të tij: ‘ju jeni abonuar kështu që supozojmë se jeni të rritur’, e cila nga ana tjetër e lejoi HBO-në të hiqte disa filtra dhe të bënte seriale si “Sex and The City” ose “Mad Men”.

Por ka edhe një shpjegim më analitik dhe ekonomik. Është ai sipas të cilit ata që bëjnë kinema shpesh duhet të përpiqen, me një film të vetëm, të kënaqin audienca të të gjitha llojeve, të jenë në gjendje të kënaqin secilin nga të ashtuquajturat “katër kuadrate” të krijuara nga linjat që ndajnë meshkujt dhe spektatorë femra, dhe spektatorë mbi dhe nën 25 vjeç. Në përgjithësi, një film që dëshiron të fitojë para të mëdha tani synon të shihet nga adoleshentët dhe të rriturit, në Shtetet e Bashkuara, por, nëse është e mundur, edhe në Kinë dhe pothuajse kudo në botë. Nga ky këndvështrim, skenat e seksit shpesh paraqesin një problem, një pengesë e mundshme që mendohet se ju bën të humbni shikues dhe jo të fitoni.

Kësaj i shtohet fakti se që nga #MeToo e këtej ka më shumë ndjeshmëri dhe shpeshherë më shumë frikë se si të trajtohen dhe të shfaqen skenat erotike. “Për disa kohë”, shkruan BBC, “seksi është bërë një çështje shumë serioze dhe askush nuk dëshiron të bëjë shaka apo të bëjë gabime, qoftë edhe vetëm për të shmangur “të sulmohet në ndonjë rrjet social”.